Το Πρόβλημα (μου) της Γλώσσας

Είχα γράψει παλιά στο φόρουμ του Ισοκράτη, πως όταν κάποιος θέλει να πάει με απόσπαση σε χώρα του εξωτερικού, καλό θα ήταν να μάθει, όσο περισσότερο μπορεί, τη γλώσσα της χώρας προορισμού. Εκφράστηκαν τότε αντιρρήσεις, επιμένοντας στο ότι τα αγγλικά είναι γλώσσα που μιλιέται σε όλα τα μέρη του κόσμου (η εμπειρία μου το διαψεύδει για αρκετά) άρα αγγλικά και τίποτ' άλλο. Και στο φινάλε, τη δουλειά σου θα την κάνεις ακόμα κι αν δεν ξέρεις τίποτα, με τη μιμόγλωσσα. Θα επιμείνω εδώ: η γλώσσα του μέρους που μένεις είναι απαραίτητη.
Για να έρθω στη Γερμανία έδωσα εξετάσεις στα γερμανικά και τα πήγα σχετικά καλά (62%). Η εξέταση ήταν μόνο γραπτή: από ένα κείμενο εφημερίδας που έπρεπε να το καταλάβω και να απαντήσω σε κάποιες ερωτήσεις πάνω σ’ αυτό καθώς μια «έκθεση» 200 λέξεων. Και τώρα, αν διαβάσω ένα κείμενο θα καταλάβω πάνω κάτω τι λέει. Επίσης, αν χρειαστεί να μιλήσω και να πω κάποια πράγματα, θα δυσκολευτώ μιας και δεν μου είναι εύκολο να ανασύρω λέξεις, αλλά θα καταφέρω να δώσω να καταλάβει ο άλλος τι θέλω να πω. Όμως δεν μπορώ να καταλάβω τι μου λένε όταν μου μιλάνε (και πολύ περισσότερο να παρακολουθήσω άλλους να μιλάνε). Αισθάνομαι τρομερά άβολα μ’ αυτό. Νοιώθω σαν αποκομμένος από τον περίγυρο. Και δυστυχώς, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν βλέπω τρόπο να το βελτιώσω.
Για να μην αναφέρω το ότι οι μαθητές στους οποίους απευθυνόμαστε συνήθως δεν ξέρουν τα Ελληνικά, πολύ περισσότερο την ορολογία του κάθε μαθήματος. Πώς θα τους δώσω να καταλάβουν τι εννοώ. Π.χ. στα σχολεία που διδάσκω αντιμετώπισα μεγάλο πρόβλημα μ’ αυτό. Αγόρασα ένα βιβλίο (που έγραψε ένας συνάδελφος) και το χρησιμοποιώ για να τους δίνω την ορολογία (να σημειώσω ότι το βιβλίο το «ανακάλυψα» ρωτώντας και δεν υπήρχε στη βιβλιοθήκη κανενός από τα σχολεία). Αν ξέρω μόνο αγγλικά πώς θα τους τα πω?

Μεταβολές στη Γερμανική Γλώσσα

Έγραφα χθες για τις αλλαγές της γερμανικής γλώσσας. Και αναφέρθηκα βασικά στην ορθογραφία και τις προσαρμογές των γραμμάτων. Εδώ θα θίξω ένα άλλο πράγμα: την αγγλοποίηση της γλώσσας. Τα γερμανικά ήταν μια γλώσσα δύσκολη στην εκμάθηση απ’ την άποψη ότι είχε γραμματική με πτώσεις, δευτερεύουσες προτάσεις κλπ (όπως και τα ελληνικά δηλ.) αλλά στο διάβασμα ήταν στάνταρ: ό,τι έβλεπες αυτό διάβαζες. Κι αν υπήρχαν κάποιες ιδιαιτερότητες, ήταν κι αυτό ένας κανόνας που τηρούσες. Π.χ. το σύμπλεγμα -ei που διαβάζεται -άι κι όχι -έι εξ ου και Αϊνστάιν ή Άιφελ – ναι, ο πύργος σήμα του Παρισιού έχει το όνομα (και την προφορά) του Γερμανού μηχανικού που τον κατασκεύασε, άσχετα αν υπάρχει και η γαλλική εκδοχή Εφέλ. Όμως τώρα με την αγγλοποίηση που έλεγα έχει αρχίσει και το –er να ακούγεται σαν –α(ρ) όπως αγγλικά. Ή το –e ενδιάμεσα να ακούγεται –ι και όχι –ε. Επίσης θέλει να μην ακούγονται ουσιαστικά το h και το r Το πιο σημαντικό όμως, για μένα, είναι ότι περνάνε εκφράσεις της αγγλικής: π.χ. όλο και λιγότερα μαγαζιά καφέ ή έτοιμου φαγητού έχουν στην πινακίδα τους «nimmt mich mit» που σημαίνει ότι μπορείς να το πάρεις μαζί σου. Έχει αρχίσει να είναι «to go». Και οι σιδηρόδρομοι βγάζουν πια City Ticket και όχι Stadt Fahrschein (και οι δυο αυτές αγγλικές λέξεις χρησιμοποιούνται πια σε διάφορες περιπτώσεις). Και γενικά, ένα σωρό γερμανικές λέξεις υποκαθιστούνται από αγγλικές.

Και το καλύτερο: σε κάποια συζήτηση, μου έγινε ερώτηση από πού βγάζω τα συμπεράσματα αυτά σχετικά με την προφορά. Μετά από μερικές μέρες, σε άλλη συζήτηση, μαθητές μου μου έδωσαν την απάντηση πριν προλάβω να τους ρωτήσω: αν δεν είχαν αλλάξει τα πράγματα όταν μιλάγαμε για τον Hitler δεν θα λέγαμε Χίτλερ αλλά Ίτλα (σύμφωνα με το σημερινό τρόπο προφοράς).

Η Γερμανική Γλώσσα και οι Αλλαγές της

Πήρα πολλές φορές ένα μαίηλ από φίλους που κατήγγειλαν μια πρόταση ενός κύπριου ευρωβουλευτή για απλοποίηση της γραφής της ελληνικής γλώσσας. Με αρκετή χρονική απόσταση μεταξύ τους, που δείχνει πως τα διάφορα μαίηλ κυκλοφορούν αρκετό καιρό και ανακυκλώνονται (όπως ένα παιδάκι που κάνει μια κάποια συλλογή και στο ίδιο μαίηλ με διαφορά δυο – τριών χρόνων, είναι στα τελευταία του). Το πιο κουφό ήταν πως σε ένα απ’ αυτά, αυτός που το προώθησε θεώρησε πως έπρεπε να γράψει κάτι για να ενισχύσει την καταγγελία. Και το έκανε σε γρίκλις (για όποιον δεν ξέρει έγραφε στα Ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες να μην καταργηθεί η ελληνική ορθογραφία)!!! Μέσα στα άλλα έγραφε «για αν πούμε στους γάλλους ή τους γερμανούς να αλλάξουν». Κι η απάντησή μου: μα ειδικά οι Γερμανοί έχουν αλλάξει και ξαναλλάξει τη γλώσσα τους. Την έχουν απλοποιήσει αρκετά και το μόνο που έχει μείνει ακόμα είναι τα Umlaut (ü, ö, ä) και το ß. Κι επειδή στο λατινικό αλφάβητο αυτά δεν υπάρχουν έχουν κατ’ αρχάς αρχίσει να βάζουν ένα e μετά το γράμμα που ήθελε ουμλάουτ (π.χ. σε διευθύνσεις ίντερνετ ή στις πινακίδες των τραμ γράφουν Universitaet αντί Universität) ενώ για το ß η λύση είναι πιο απλή: γράφουν ss που είναι περίπου ισοδύναμο και έτσι κι αλλιώς προβλέπεται για τον πληθυντικό. Και συζητούν να το επισημοποιήσουν αυτό.

Η Μνήμη του Ναζισμού

Θα περίμενα οι Γερμανοί να αποφεύγουν να μιλούν για την περίοδο του ναζισμού 1933 – 1945. Αντιθέτως. Ειδικά μνημεία για τα θύματα (ακόμα και το ότι χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο είναι αξιόλογο) του Ναζισμού. Παρ’ όλο που έχουν αποκαταστήσει την όψη των πόλεων όπως ήταν πριν βομβαρδισθούν και καταγκρεμιστούν απ’ τους συμμάχους στο τέλος του Β’ Παγκόσμιου πολέμου έχουν αφήσει κάτι για να θυμίζει την καταστροφή. Π.χ. μια εκκλησία που δεν την αποκατέστησαν. Και επειδή μισογκρεμισμένη θα κατέρρεε πανεύκολα, φροντίζουν να την κρατούν σε σταθερή κατάσταση. Να μιλήσω για το στρατόπεδο του Νταχάου που το κρατούν ως σημείο μνήμης? Ή για τα διάφορα μνημεία σε σημεία που έγιναν εκτελέσεις αντιφρονούντων ή βαρβαρότητες κλπ.
Να σημειώσω ότι όπου αναφέρονται για την περίοδο αυτή (π.χ. σε ιστορική αφήγηση) γράφουν οι Ναζί. Εμ, αν πουν οι Γερμανοί (όπως λέμε εμείς) θα βάλουν μέσα και τους εαυτούς τους. Έτσι το ξεχωρίζουν όπως περίπου εμείς που όταν αναφερόμαστε στους υπαίτιους της σύγχρονης Κυπριακής τραγωδίας λέμε η χούντα της Αθήνας και η Τουρκία (ποτέ η Ελλάδα, που ήταν μόνο αρωγός και υποστηρικτής!). Το φέρουν βαρέως που δέχτηκαν (και ακολούθησαν) τον Χίτλερ. Παράδειγμα: είχα πάει χθες στο μουσείο της Μερσεντές. Στους διάδρομους που πηγαίνεις από το ένα επίπεδο στο άλλο έχει παρουσίαση των γεγονότων ανά τον κόσμο παράλληλα με την εξέλιξη του αυτοκινήτου γενικά αλλά και της εταιρίας ειδικότερα. Όταν λοιπόν φθάνει στην (Γερμανική) επάρατο εποχή, το γράφει σαν η Γερμανία να ήταν κατακτημένη χώρα και οι Ναζί οι κατακτητές της.

Γκάρμις, Συνέχεια

Ας συνεχίσουμε με το προηγούμενο θέμα μας.

Το Γκάρμις είναι μια όμορφη επαρχιακή πόλη, απ' όσο πρόλαβα να το δω. Και το λέω έτσι, γιατί, όταν είπα πως πήγαμε εκεί, με ρωτάει η Μάγδα: "Σ' άρεσαν οι τοιχογραφίες?" Τι να απαντήσω εγώ τώρα, αφού με το που φτάσαμε φύγαμε για τα χιονοδρομικά και δεν είδαμε την πόλη καθόλου. Όμως, στο γυρισμό, είχαμε 10 λεπτά μέχρι να φύγει το τρένο μας. Έτσι βγήκα έριξα μια ματιά στα γρήγορα γύρω από το σταθμό όσο οι υπόλοιποι περίμεναν στην αποβάθρα.

Σκι στο Garmisch-Partenkirchen

Σημείωση: Το ποστ φτιάχνεται σταδιακά. Η αφήγηση είναι κάτι σαν έκθεση και όχι σε πραγματικό χρόνο.

Σήμερα είναι Κυριακή. Μέρα ανάπαυσης. Έχει έρθει ο γιος μου μ' έναν φίλο του από προχθές κι έτσι λέμε να πάμε μια εκδρομή. Τα παιδιά είναι φίλοι του σκι. Και τι πιο εύκολο όταν βρίσκεσαι στο Μόναχο, σε ένα υψίπεδο των Άλπεων στα 520 μέτρα υψόμετρο. Έτσι αποφασίζεται για προορισμός ένα χιονοδρομικό. Επιλέγεται το Γκάρμις-Πάρτενκίρχεν (Garmisch-Partenkirchen). Είναι ένας σχετικά κοντινός προορισμός (1,5 ώρα με το τρένο) που οι περιγραφές φαίνονται καλές και με αρκετές εναλλακτικές λύσεις για σκι (κάτι σαν τον Παρνασσό). Το χωριό βρίσκεται στα 707 μέτρα. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, όλοι μαζί το πρωί με ένα Μπάγιερν Τίκετ των 28 € ξεκινάμε με το τρένο το οποίο σταματάει στο χωριό μέσα κι από κει με ένα τοπικό τρενάκι να φθάσουμε μέχρι τις αφετηρίες για τις τηλεκαμπίνες που θα ανέβαζαν τους σκιέρ στις πίστες.

Η Μαντίλα 2

Έγραφα παραπάνω για την προσαρμοσμένη «μαντίλα», αυτή που φοριέται στο λαιμό ως φουλάρι. Ας γράψω όμως και για την άλλη την δηλωτική της μουσουλμανικής πίστης. Απίστευτο μου φαίνεται, αλλά σε κάποιες περιοχές φοριέται πιο πολύ ακόμα κι απ’ ότι στην Κωνσταντινούπολη. Όλες οι μουσουλμάνες, ή τουλάχιστον ένας πολύ μεγάλος αριθμός απ’ αυτές θεωρούν υποχρέωσή τους να φορούν τη μαντίλα στο κεφάλι τους. Νέες ή μεγάλες σε ηλικία, άσχετο. Στην Τουρκία και ειδικά στα παράλια (π.χ. στο Αϊβαλί), λόγω της επίδρασης των κεμαλικών ιδεών θα δεις να κυκλοφορούν με μαντίλα τόσες. Ακόμα και στο παζάρι που υποτίθεται έρχονται κι από χωριά. Και αναφέρομαι στην Τουρκία μιας και, συνήθως, είναι τουρκικής καταγωγής οι εδώ γυναίκες με τις μαντίλες.