Διπλή Αναγραφή

Όπως τα Βαλκάνια ήταν κάποτε ένα μείγμα από ανθρώπους διαφορετικής φυλής και γένους και όταν δημιουργήθηκαν τα εθνικά κράτη με διάφορους τρόπους έγιναν είτε εθνοκαθάρσεις (π.χ. με την ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας - Τουρκίας το 1923, ενώ όπου δεν έγιναν, προκύπτουν τακτικά νέα προβλήματα - βλέπε Κόσοβο) παρόμοια κατάσταση υπάρχει και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αν και όχι στην ίδια έκταση. Εδώ η ανάμειξη υπάρχει κυρίως στις περιοχές κοντά στα σύνορα. Για παράδειγμα η Αλσατία. Πόσες φορές δεν άλλαξε χέρια μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας. Το θέμα που δημιουργείται είναι: ποια γλώσσα μιλάνε οι κάτοικοι εκεί;

Το περίεργο είναι πως πρόβλημα(;) γλώσσας υπάρχει ακόμα και στο Λουξεμβούργο, ένα κράτος με έκταση μόλις 2,5 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Που έχει ως επίσημη γλώσσα τα λούξικα (που τα μιλάνε μόνο κάποιοι ντόπιοι), τα γαλλικά που είναι η γλώσσα που σίγουρα θα μπορέσει κάποιος να χρησιμοποιήσει για να συνεννοηθεί, είναι ας πούμε η λίνγκουα φράνκα, η κοινή γλώσσα του Λουξεμβούργου, αλλά και τα γερμανικά που μιλάνε προς Γερμανία μεριά. Μόνο που εδώ, λόγω μικρής έκτασης μάλλον δύσκολα να γίνουν διαχωρισμοί.

Κάτι αντίστοιχο υπάρχει και στο Βέλγιο. Το οποίο είναι ομοσπονδία δυο μερών (κι ας μην φαίνεται απ' το όνομα ούτε το απλό ούτε το επίσημο «Βασίλειο του Βελγίου»: Της Φλάνδρας και της Βαλωνίας. Με έντονα εθνικιστικά προβλήματα τα τελευταία χρόνια (να θυμίσω πως δεν μπορούσαν να έχουν κυβέρνηση για 15 μήνες, κι εμείς κολλήσαμε στο δεκαήμερο)! Στη Φλάνδρα μιλάνε φλαμανδικά, μια παραλλαγή των ολλανδικών ενώ στη Βαλωνία γαλλικά. Αλλά και για κερασάκι στην τούρτα υπάρχουν και γερμανόφωνες περιοχές. Επειδή εδώ υπάρχει γεωγραφικός διαχωρισμός και στη μια περιοχή δεν μιλάνε τη γλώσσα της άλλης (εκτός από τις Βρυξέλλες που είναι δίγλωσση) κι έτσι η κάθε περιοχή χρησιμοποιεί τα δικά της. Όπως παρόμοια και ξεχωριστά είναι τα πράγματα και στην (επίσης ομοσπονδιακή) Ελβετία.

Τι γίνεται σε άλλα μέρη; Στο ιταλικό Τυρόλο μιλάνε και γερμανικά. Στη γερμανική Σαξονία και τσέχικα. Και πάει λέγοντας. Τα σύνορα είναι πολύ συχνά δίγλωσσα. Οπότε ποια λύση βρήκαν ώστε να γίνονται κατανοητά τα τεκταινόμενα στις περιοχές αυτές; Το να είναι τοπική επίσημη γλώσσα η «άλλη» γλώσσα. Δεν ξέρω πόσο στα σχολεία προωθείται η κυρίαρχη σε βάρος της άλλης, αλλά θα αναφέρω αυτά που βλέπω και μου κάνουν εντύπωση (προφανώς καμιά σχέση με τα ελληνικά δεδομένα). Πού τα βλέπω; Πού αλλού παρά στις πινακίδες των δρόμων.

Στους δρόμους λοιπόν καθώς οδηγώ βλέπω στις περιοχές κοντά στα σύνορα να γράφονται οι πόλεις με διπλή αναγραφή και στις δυο γλώσσες της περιοχής. Και δεν μιλάω για την περίπτωση που πριν τα σύνορα της μιας χώρας γράφει την μεγάλη πόλη της άλλης οπότε να το έχει και με τα δυο ονόματα (π.χ. για την Πράγα όταν είσαι στη Γερμανία και σου έχει το ότι απ' αυτό το δρόμο πας προς τα εκεί εκτός απ' τις τάδε γερμανικές πόλεις είναι κανόνας να το γράφει τόσο Prag για τους Γερμανούς όσο Praha και για τους υπόλοιπους, αφού έτσι θα τη βλέπουν όταν περάσουν τα σύνορα). Αλλά για τις πόλεις που ανήκουν στην ίδια χώρα (π.χ. στη Γερμανία) αλλά εκτός απ' τα γερμανικά να είναι γραμμένη και στα τσέχικα ή στα πολωνέζικα για το παράδειγμά μας: Görlitz και Zgorzelec!

Για να γίνει κατανοητό να μεταφέρω στα καθ' ημάς: Όταν ήμουνα στην Τουρκία πριν από 10 - 12 χρόνια και επιστρέφαμε προς Ελλάδα, μου είχε κάνει εντύπωση που έγραφαν τόσο Gümülcine στα τούρκικα όσο και Komotini. Και μου έκανε εντύπωση, γιατί στην Ελλάδα δεν είδα ποτέ δίπλα στο «Κωνσταντινούπολη» να γράφει «Istanboul».. Αλλά δεν είδα να γράφει η Τουρκία «Αδριανούπολη» πουθενά, καθόλου παράξενο αφού σήμερα δεν υπάρχει ελληνικό στοιχείο εκεί. Όμως, δεν θυμάμαι να έχω δει πουθενά στην Ελλάδα χωριό γραμμένο εκτός απ' τα ελληνικά και στη γλώσσα του. Κι όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε υπάρχουν πολλές άλλες γλώσσες που μιλιούνται στην Ελλάδα εκτός απ' τα Ελληνικά. Κι αν πούμε πως οι περισσότερες δεν είναι αναγνωρισμένες και επίσημες, τι γίνεται με τη Θράκη όπου η μειονότητα μιλάει άλλες γλώσσες; Σκόπιμα δεν χρησιμοποιώ πληθυντικό γιατί υπάρχουν διάφορα τραγελαφικά εκεί. Υπάρχει η πομάκικη που μιλιέται από μεγάλη ομάδα κατοίκων που όμως δεν είναι γραπτή γλώσσα (πρόσφατα έγιναν κάποιες προσπάθειες να μπορέσει να γραφτεί) κι όταν οι άνθρωποι αυτοί πάνε στο σχολείο υποχρεώνονται να μάθουν ελληνικά και τούρκικα!

Η διπλή αναγραφή λύνει προβλήματα, ενώ η εμμονή για να γράφεται μόνο η επίσημη γλώσσα του τόπου μερικές φορές μεγιστοποιεί: Θυμάμαι πριν από αρκετά χρόνια, ήμασταν στις Βρυξέλλες και θέλαμε να πάμε στο Άαχεν, αφού περνάγαμε κι απ' το Μάαστριχ (ήταν κοντά που είχε υπογραφεί η σχετική συνθήκη). Η διαδρομή μας πέρναγε κοντά απ' τη Λιέγη, η οποία ανήκει στη Βαλωνία και είναι γαλλόφωνη και στα γαλλικά λέγεται Liege. Έτσι πήραμε το δρόμο ψάχνοντας στις πινακίδες να βλέπουμε που λέει προς Liège. Εκείνα τα χρόνια δεν είχαμε ακόμα ναβιγκέιτορ (ή όπως αλλιώς λέει ο καθένας το θαυματουργό μηχανάκι που σου λέει πώς να πας εκεί που θέλεις). Στη αρχή, εκτός από Liège στις πινακίδες βλέπαμε και ένα Luik. Δεν δώσαμε ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι παράξενο να υπάρχουν δυο πόλεις στην ίδια κατεύθυνση. Δεν σκεφτήκαμε πως στις Βρυξέλλες, όπως προανέφερα, έχουν διπλή αναγραφή των πάντων (ας πούμε στο όνομα του δρόμου). Και πως αυτό το Luik που βλέπαμε ήταν το ίδιο με το Liège, η Λιέγη που θέλαμε. Προχωράμε και κάποια στιγμή στις πινακίδες υπάρχει μόνο Liège αλλά μετά χάνεται και υπάρχει μόνο Luik. Πανικός. Τι γίνεται; Ψάχνουμε στο χάρτη, βλέπουμε πως καλά πάμε. Αργότερα ξαναβρίσκουμε το Liège, μόνο του. Τι είχε γίνει; Όσο βρισκόμασταν στην περιοχή των Βρυξελλών υπήρχε το όνομα της Λιέγης τόσο στα γαλλικά όσο και στα φλαμανδικά. Προχωρώντας, μπήκαμε σε βαλώνικη περιοχή, ήταν γραμμένο γαλλικά. Για ένα διάστημα ο δρόμος μας πέρναγε από ένα κομμάτι που ήταν Φλάνδρα. Έτσι εκεί το όνομα εμφανιζόταν φλαμανδικά. Πού να ξέρουμε εμείς τις ιδιομορφίες της περιοχής; Στην επιστροφή το πράγμα είχε άλλη μορφή. Εκτός από Liège είχε και Lüttich. Τώρα ήμασταν σε γερμανόφωνη περιοχή!