Λέσβος

«Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει» λέει μια παροιμία. Κι ενώ έχω γράψει για μια σειρά μέρη, δεν έγραψα ποτέ για περιοχές της Ελλάδας κι ειδικά για τη Μυτιλήνη. Έτσι αποφάσισα να γράψω και μερικά από τις βόλτες μου στο νησί. Πώς και αποφάσισα να το αναφέρω αυτό σήμερα; Γιατί σήμερα εκτός απ' τους Μιχάληδες και τους Άγγελους που γιορτάζουνε, γιορτάζουν και κάμποσοι άλλοι: Γαβρίληδες, Στρατήδες (παρά τον Άι Στράτη, δεν το συνηθίζουν τότε, που δεν ξέρω και πότε είναι, αλλά στο νησί τέτοια μέρα γιορτάζουν με παρετυμολόγηση του ονόματος απ' το «Αρχιστράτηγος» που έχουν τον τίτλο οι σημερινοί τιμώμενοι), Σταμάτηδες και δεν θυμάμαι ποιος άλλος.

Όμως, εκτός απ' αυτούς γιορτάζει και η Λέσβος. Συμπληρώνονται σήμερα 100 χρόνια από τότε που γίναμε Ελλάδα. Ήταν 8 Νοέμβρη του 1912 που εμφανίστηκε το θωρηκτό Αβέρωφ στο λιμάνι της Μυτιλήνης απ' έξω και φύγανε οι Τούρκοι (αν και οριστικά αυτό έγινε μετά τη μάχη του Κλαπάδου, ένα μήνα αργότερα). Και μπορεί κάποιες φορές να υπάρχει στη σκέψη αλλά να μην λέγεται αυτό που κάποιος ίσιος (= αθώος αλλά κι ελαφρύς) τόλμησε να εκφράσει: «Αχ βρε καλαμαράδες, που σας ρίχναμε ρύζι να ριζώσετε και δεν σας ρίχναμε αλάτι να λιώσετε» αλλά όσο νάναι τα 100 χρόνια είναι μια ιδιαίτερη επέτειος.

Η ιδέα να γράψω για τις ομορφιές της Μυτιλήνης μου ήρθε κάποια στιγμή το καλοκαίρι. Θεωρώ ότι ταιριάζει μιας και είναι το μέρος των διακοπών μου ανάμεσα στα διαστήματα παραμονής μου στη Γερμανία και αμέσως μετά απ' αυτή. Και γιατί να γράφω για μέρη της Γαλλίας κι όχι της Ελλάδας. Το δύσκολο είναι να βρω φωτογραφίες! Γιατί είναι χιλιοφωτογραφημένα μέρη, αλλά πού βρίσκονται όλες αυτές οι φωτογραφίες; Σε ποια αρχεία; Σε πόσες χρονιές; Γιατί οι περισσότερες φωτογραφίες είναι παλιές. Τώρα πια τι να τραβήξω; Ας πούμε αν μου ζητήσει κάποιος φωτογραφίες απ' την Ακρόπολη, την Πλάκα ή τις καβοκολώνες (= Σούνιο για τους άσχετους), δεν θα μπορώ να τις βρω. Έχω πάει τόσες φορές αλλά είναι τόσο σκόρπιες. Χώρια που τώρα αρκετές φορές δεν παίρνω καν τη μηχανή μαζί μου, όπως στις 28/10 που περπάταγα στον πεζόδρομο κάτω απ' την Ακρόπολη και δεν είχα μηχανή να πάρω μια φωτογραφία!

Έτσι θα προσπαθήσω να γράψω μερικά πράγματα για δυο τρία αγαπημένα μέρη (Πλωμάρι, το κατεξοχήν μέρος μου, Μυτιλήνη, Μόλυβο, Ερεσό και ίσως και κάτι ακόμα). Σε επόμενα σημειώματα βέβαια. Εδώ να αναφέρω μόνο πως το νησί μου είναι πανέμορφο, το δυτικό κομμάτι του είχε ανακηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς απ' την ΟΥΝΕΣΚΟ και πρόσφατα, ο χαρακτηρισμός αυτός επεκτάθηκε σ' ολόκληρο το νησί. Είναι πολύ μεγάλο, θέλει κάμποσες μέρες να το γυρίσεις (αν τα καταφέρεις). Το δύσκολο είναι η μετακίνηση μέχρις εκεί αφού θέλει και αρκετό χρόνο και αρκετό χρήμα. Τα βαπόρια κάνουν από 9 μέχρι 12 - 13 ώρες για να πάνε και θέλουν γύρω στα 35€ τουλάχιστον, για να πας χωρίς καν εξασφαλισμένη καρέκλα! Όσο δε για τα αεροπλάνα, πιο λίγα έδινα πηγαινέλα Αθήνα - Μόναχο παρά για μια διαδρομή προς Μυτιλήνη!

Για σήμερα να λύσω μια απορία. Πώς λέγεται το νησί; Λέσβος ή Μυτιλήνη; Τα επίσημα χαρτιά είναι ξεκάθαρα μπερδεμένα. Αν ψάξει κανείς θα δει να υπάρχει νομός Λέσβου που αποτελείται από τρία νησιά: Λέσβο, Λήμνο και Άγιο Ευστράτιο, με πρωτεύουσα τη Μυτιλήνη. Μόνο που όταν ήμασταν στο σχολείο τα λέγαμε λίγο αλλιώς.  Τα νησιά ήταν Λέσβος ή Μυτιλήνη, Λήμνος και Άγιος Ευστράτιος. Αυτή η διπλή ονομασία υπάρχει σε όλες τις κλίμακες. Αν π.χ. με ρωτήσουν από πού είσαι, το πώς θα ονομάσω το νησί εξαρτάται απ' το πώς θα είναι η απάντησή μου. Μονολεκτική; Απ' τη Μυτιλήνη. Με δυο λέξεις; Πλαγιά Λέσβου. Με τρεις; Πλαγιά, Πλωμαρίου, Μυτιλήνης. Αλλά και οι κάτοικοι άλλων πόλεων με καταγωγή απ' το νησί τα μπλέκουνε. Άλλοτε λέγονται Μυτιληνιοί (όταν απευθυνόμαστε σ' αυτούς - π.χ. οι Μυτιληνιοί της Αθήνας ή της Γερμανίας κλπ) κι άλλοτε Λέσβιοι (κυρίως σε ονόματα συλλόγων). Σχιζοφρένεια. Που επιτείνεται αφού τα αεροπλάνα που λέγαμε πάνε στη Μυτιλήνη εννοώντας μάλλον την πόλη αφού τα αεροπλάνα πάνε σε πόλεις, αλλά τα πλοία αν θελήσεις να τα ψάξεις θα τα βρεις να πάνε «Λέσβος (Μυτιλήνη)». Δεν ξέρω ποιος είναι υπεύθυνος γι' αυτό, αλλά είναι για να επιτείνεται η σύγχυση. Συμπέρασμα; Καθένας διαλέγει αυτό που του πάει καλύτερα.

Το νησί έχει έντονη πνευματική ζωή. Όχι μόνο την εποχή που ονομάστηκε Λεσβιακή Άνοιξη. Αλλά σ' όλη της την ιστορία. Από τη γνωστή Σαπφώ της αρχαίας εποχής, τον Αρίωνα και τον Αλκαίο, το σοφό Πιττακό, το Θεόφραστο για ν' αναφέρω μερικούς από την αρχαία εποχή. Θεόφιλος, Μυριβήλης, Καραγάτσης, Πανσέληνος αλλά και Ελύτης (καταγωγή) απ' τους νεώτερους και γνωστούς αλλά και Εφταλιώτης, Πρωτοπάτσης, Πανσέληνος, Βαλέτας απ' τους λιγότερο γνωστούς, Άχθος Αρούρης ή Καμίτζος απ' τους άγνωστους παραέξω, αλλά και με άλλους απ' τα απέναντι παράλια που πέρασαν κάμποσα χρόνια τους εδώ με τον Βενέζη τον πιο γνωστό. Όμως, εκτός απ' αυτά υπάρχει λαϊκή φλέβα και παράδοση. Με τους πολιτιστικούς συλλόγους που προσπαθούν να μαζέψουν τη δημιουργία. Στην πόλη της Μυτιλήνης υπάρχουν τρεις - τέσσερις θεατρικές ομάδες. Αλλά και στην Αγιάσο (κατεξοχήν, με το καρναβάλι της) την Αγιά Παρασκευή, το Μεσότοπο, την Καλλονή ή το Πλωμάρι και την Πέτρα και το Μόλυβο και το Μανταμάδο και προφανώς και σε μέρη που δεν ξέρω. Μόνο όταν έμεινα σε μέρη παρόμοια με τη Μυτιλήνη αλλά στην υπόλοιπη ελληνική επαρχία κατάλαβα τη μεγάλη διαφορά. Τότε είδα πως αυτά που είχα συνηθίσει και τα θεωρούσα καθημερινότητα ήταν κάτι διαφορετικό και ξεχωριστό που δεν βρίσκεται αλλού.