Οι "Φυλές" των Μαθητών (μου)

Έγραφα προχτές για τα Ελληνικά σχολεία στη Γερμανία. Κάπου επισήμανα και μια ιδιαίτερη δυσκολία: το ότι υπάρχουν λύκεια με μαθητές που δεν έχουν ξανακάνει μάθημα στα Ελληνικά παρά μόνο φροντιστηριακά σε ανεξάρτητα τμήματα ή και σε ενταγμένα κι έρχονται ξαφνικά σε επαφή με τις υποχρεώσεις σε ένα λύκειο όπου κυριαρχεί η προετοιμασία για τις απαιτητικές εξετάσεις πανελλαδικού επιπέδου, χωρίς να έχει προηγηθεί αντίστοιχη επαφή από το δημοτικό και το γυμνάσιο Και πως σ’ αυτά τα λύκεια σύμφωνα με τις οδηγίες (πρέπει να) ακολουθείται ως έχει το αναλυτικό πρόγραμμα της Ελλάδας!
Η μόνη αναγνώριση της ιδιαιτερότητας που υπάρχει στα σχολεία του εξωτερικού είναι ότι οι εξετάσεις γίνονται σε διαφορετική εποχή απ' ότι για τα σχολεία που βρίσκονται εντός συνόρων, σε θέματα που σε γενικές γραμμές είναι πιο βατά και έχοντας να συναγωνιστούν μόνο μεταξύ τους, αφού υπάρχει ένα ποσοστό σε κάθε σχολή που αντιστοιχεί γι' αυτά (και που συχνά μένει ακάλυπτο).
Όμως; δεν είναι όλα τα παιδιά στην ίδια κατάσταση. Πέρα απ' το συνηθισμένο φαινόμενο σε μια οποιαδήποτε τάξη να υπάρχουν μαθητές δύο ή τριών ταχυτήτων (καλοί, κακοί, μέτριοι) που θα πρέπει να γίνει η αντίστοιχη δουλειά εδώ υπάρχει κι άλλος ένα διαχωρισμός. Για τα τόσα σχολεία και τμήματα γλώσσας χρειάζονται να δουλέψουν εκατοντάδες εκπαιδευτικοί. Συνολικά, στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πρέπει να είναι στη Γερμανία καμιά 500αριά άτομα. Απ' αυτούς άλλοι (ελάχιστοι) είναι μόνιμα εγκαταστημένοι εδώ και τα παιδιά τους ακολουθούν την ίδια σχολική διαδρομή με αυτή των των παιδιών των υπολοίπων μεταναστών ενώ άλλοι (οι συντριπτικά περισσότεροι) είναι με απόσπαση απ' την Ελλάδα. Απ' αυτούς τους εκπαιδευτικούς κάποιοι είναι ζευγάρια (συνηθισμένο φαινόμενο) και άλλοι μόνοι τους. Αλλά είμαστε σε μια ηλικία που έχουμε δημιουργήσει οικογένεια και έχουμε και παιδιά. Και μπορεί τα δικά μου να είναι μεγάλα τόσο ώστε να τα έχω αφήσει στην Ελλάδα να σπουδάζουν, αλλά αυτό δεν είναι ο κανόνας. Συνήθως τα παιδιά είναι εδώ, μαζί. Και χρειάζεται να παρακολουθήσουν κι αυτά σχολείο, αυξάνοντας τον μαθητικό πληθυσμό. Και για μεν τα μικρά δεν τίθεται θέμα, οι επιλογές είναι ίδιες με τα υπόλοιπα. Για τα παιδιά όμως που είναι σε ηλικία Γυμνασίου - Λυκείου το πράγμα διαφοροποιείται σημαντικά. Αυτά έχουν ήδη παρακολουθήσει κάποια χρόνια ελληνικό σχολείο. Έτσι ξέρουν αρκετά απ' την ειδική, σχολική ορολογία. Οπότε αναγκαστικά βρίσκονται σε διαφορετική θέση.
Αποσπασμένοι Έλληνες, εκτός απ' τους εκπαιδευτικούς, υπάρχουν κι από άλλες υπηρεσίες. Π.χ. διπλωματικοί, στρατιωτικοί κλπ. Αλλά συνήθως τα παιδιά τους δεν παρακολουθούν τα ελληνικά σχολεία. Οι μεν πρώτοι, λόγω τακτικών μετακινήσεων, προτιμούν τα διεθνή σχολεία, όπου τα μαθήματα γίνονται συνήθως στα Αγγλικά και που μια μετακίνηση σε άλλη χώρα δίνει τη δυνατότητα για παρακολούθηση αντίστοιχου σχολείου. Εξάλλου για το λόγο αυτό το κράτος τους πληρώνει και ένα επίδομα τέκνων, που είναι για την κάλυψη των διδάκτρων. Οι στρατιωτικοί απ' την άλλη, (έτσι κι αλλιώς πολύ λίγοι) μιας και παίρνουν κι αυτοί αντίστοιχο επίδομα, προτιμούν παρόμοια σχολεία. Δύσκολο να πω περισσότερα για το θέμα, δεν έχω άμεση γνώση, αυτά είναι απ' όσα άκουσα.
Μια ακόμα κατηγορία παιδιών που έχουν παρακολουθήσει ξανά ελληνικό σχολικό πρόγραμμα είναι όσα βρίσκονται σε περιοχές που υπάρχουν αντίστοιχα ελληνικά δημοτικά - γυμνάσια ή που έρχονται από την Ελλάδα όχι γιατί οι γονείς τους είναι υπάλληλοι αλλά γιατί οι γονείς τους είτε μένουν εδώ και τα παιδιά ήταν σε κάποια γιαγιά και τώρα, σε δύσκολες ηλικίες, τα παίρνουν κοντά τους είτε γιατί ήταν εδώ, επέστρεψαν στην Ελλάδα και, ειδικά σήμερα με την οικονομική κρίση, ξαναγυρίζουν στη Γερμανία, είτε γιατί έρχονται μετανάστες σήμερα.
Τα παιδιά που είναι μεγαλωμένα στη Γερμανία είναι διαφορετικών γενιών άρα οι γονείς τους μιλάνε τα Ελληνικά σε διαφορετικό επίπεδο. Αλλιώς αν οι γονείς τους έχουν έρθει απ' την Ελλάδα κι αλλιώς αν ήρθαν οι παππούδες ή οι προπαππούδες τους. Συνήθως μεταξύ τους μιλάνε μια ανάμικτη γλώσσα: μιλάνε γερμανικά, βρίζονται ελληνικά, μέσα στα ελληνικά τους πετάνε και γερμανικές λέξεις και γενικά δεν έχουν ξεκαθαρίσει τη γλωσσική τους ταυτότητα. Θα μου πείτε έχουν ξεκαθαρίσει την εθνική ταυτότητα; Σίγουρα αισθάνονται Έλληνες και πολλές φορές μου παραπονιούνται πως για την Ελλάδα είναι Γερμανοί και για τη Γερμανία Έλληνες. Οι θέσεις που παίρνουν και αυτά που λένε δείχνουν πως είναι Έλληνες και μάλιστα αρκετά εθνικιστές. Ψάχνουν ευκαιρία για να "ρουμπώσουν" τους Γερμανούς. Π.χ. πολύ χάρηκαν που δεν κατέκτησε η Γερμανία το μουντιάλ! Απ' την άλλη, τα παιδιά που έχουν έρθει απ' την Ελλάδα πρόσφατα πρέπει να μάθουν αρκετά γερμανικά για να μπορούν να σταθούν στις παρέες και τις συναναστροφές των υπόλοιπων.
Το γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει 9ετή ή 10ετή σχολεία. Όπως έχω ξαναγράψει, μετά τα πρώτα 4 χρόνια τα παιδιά κατευθύνονται προς σχολεία για 5 ή 6 ή 8 χρόνια. Τα πρώτα που χαρακτηρίζονται ως τεχνικά - επαγγελματικά και το τελευταίο το Γκυμνάζιουμ (Gymnasium) που στις τελευταίες του τάξεις απομένουν οι μαθητές που έχουν στόχο τις ανώτερες σπουδές. Όσοι τελειώνουν 9 χρόνια σπουδών γράφονται στην Α' του ελληνικού λυκείου ενώ όσοι τελειώνουν 10 πάνε κατευθείαν στη Β'. Κάποιοι απ' την τελευταία κατηγορία μπορεί να ζητήσουν να πάνε στην Α' συναισθανόμενοι τις δυσκολίες που έχουν να αντιμετωπίσουν. Και γιατί κάποιο παιδί να έρθει στη Β' και όχι από την Α'. Ο λόγος συνήθως πρακτικός: τα ελληνικά λύκεια είναι λίγα, άρα θα πρέπει να κάνουν μεγάλες αποστάσεις (τα 50 ή 60 χιλιόμετρα δεν είναι εκτός πραγματικότητας) κι έτσι προτιμούν να πάνε σε ένα κοντινό σχολείο για ένα χρόνο ακόμα. Ή γιατί δεν έχουν ξεκαθαρίσει αν θα ακολουθήσουν το Ελληνικό ή το Γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα για σπουδές.
Έτσι έχω μαθητές που έχουν παρακολουθήσει πλήρως ελληνικό πρόγραμμα μέχρι σήμερα, άλλους που είναι η πρώτη τους φορά που έρχονται σε επαφή με τα Ελληνικά και άλλους που τα ακούνε τα χρόνια που βρίσκονται στο εδώ Λύκειο. Για τους πρώτους η ορολογία, το σύστημα αξιολόγησης (βαθμολογία κλπ) είναι οικεία. Οι υπόλοιποι προσπαθούν να κατανοήσουν πρώτα το τι λέμε και κατόπιν το περιεχόμενο αυτού που λέμε. Παράδειγμα ένα: αρχίζουν να πρωτοακούν αρχαία στην Α' ή ακόμα και στη Β' Λυκείου. Και πολλά απ' αυτά τα παιδιά θα δώσουν εισαγωγικές εξετάσεις για σχολές στις οποίες τα αρχαία είναι απαραίτητα. Ή στα μαθηματικά που κάνω εγώ: υπάρχουν αρκετοί όροι που πρέπει πρώτα να τους κατανοήσουν και μετά να τους χρησιμοποιήσουν. Π.χ. πολλές φορές ακούγοντας ότι πρέπει να βρεθεί το "γινόμενο" και να συζητάνε: "τι είναι αυτό; πλους ή μαλ"  (plus=συν, δηλ. πρόσθεση, mal=επί δηλ. πολλαπλασιασμός). Κι αφού ξεκαθαρίσουν αυτό να μπορούν να προχωρήσουν άνετα στο ζητούμενο. Καλά, για τη Γεωμετρία δεν το συζητώ. Εκεί κι αν είναι δύσκολα τα πράγματα.
Πέρυσι έψαξα και βρήκα ένα βιβλίο που έχει παράλληλα τους ορισμούς και τους όρους των μαθηματικών τόσο στα Ελληνικά όσο και στα Γερμανικά. Είναι η δουλειά του συναδέλφου Δ. Καρακατσάνη. Το έβγαλε μόνος του, πήρε έγκριση από το Ελληνικό υπουργείο παιδείας για το ότι είναι κατάλληλο βοήθημα και ότι επιτρέπεται να χρησιμοποιείται στα σχολεία. Όμως ποτέ δεν έγινε το μεγάλο βήμα να αγοράσει τα δικαιώματα ο ΟΕΔΒ που είναι υπεύθυνος για τα σχολικά βιβλία και να μοιράζεται στα εδώ σχολεία. Χρήσιμο τόσο για τους μαθητές που δεν έχουν ξαναδεί την ελληνική ορολογία όσο και για αυτούς που προερχόμενοι απ' την Ελλάδα να ξέρουν πώς λέγονται κάποια πράγματα στη χώρα που βρίσκονται. Ο ίδιος έχει βγάλει κι ένα ακόμα αντίστοιχο βιβλίο για τη Φυσική.
Αυτές είναι περίπου οι συνθήκες της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό και ειδικότερα στη Γερμανία. Βγήκαν αρκετά, πιθανά να δημιουργήθηκαν και απορίες, αλλά πιστεύω πως έδωσα το πνεύμα που έχω βρει εδώ. Μένει να γράψω και για τις σχέσεις μου με τους Γερμανούς. Θα το κάνω κι αυτό, αλλά θέλει χρόνο. Πάντως, δεν ξεχνάω ότι το έχω υποσχεθεί και πιστεύω μέχρι το τέλος του Γενάρη να έχει γίνει πραγματικότητα.