Γερμανικό Βρώμικο

Είπα να γράψω ένα σημείωμα για το εύκολο - γρήγορο φαγητό στη Γερμανία. Σκέφθηκα διάφορους τίτλους, έγραφα έναν, τον έσβηνα γιατί δεν μου άρεσε, έβαζα άλλον. Ώσπου, στις χειμωνιάτικες διακοπές είχαμε βρεθεί με τη Βίκη και ανταλλάσσαμε εμπειρίες από τις επισκέψεις στη Γερμανία. Μου περιέγραφε πως είχε πάει με την κόρη της σ' ένα εστιατόριο που λεγόταν Forelle (φορέλε - είναι η πέστροφα) και παράγγειλε λουκάνικο - φορέλε σκεπτόμενη πως θα είναι το λουκάνικο που φτιάχνει το μαγαζί. Και όντως έτσι ήτανε, αλλά μιας και το μαγαζί λεγόταν "Η πέστροφα" και το λουκάνικο ήταν φτιαγμένο από πέστροφα! Κι έτσι, με το που βγαίνουν απ' το τρένο στη Στουτγάρδη πάνε να χτυπήσουν ένα βρώμικο για να έρθουν στα ίσια τους. Κι εκείνη τη στιγμή βρήκα τι θα έβαζα στον τίτλο!

Όταν λέμε βρώμικο στα Ελληνικά εννοούμε συνήθως το φαγητό της καντίνας. Μ' αυτή την έννοια το έχει και το slang.gr. Συνήθως λουκάνικο, αλλά έχει και σουβλάκι. Στη Γερμανία οι καντίνες είναι τα Imbiss (προσοχή όχι τα Ibis που είναι αλυσίδα ξενοδοχείων, μοιάζουν οι λέξεις και με είχαν μπλέξει στην αρχή). Αλλά εδώ εκτός απ' τις καντίνες εννοώ γενικά το φαγητό στο χέρι, στο δρόμο. Που μπορεί να είναι από καντίνα ή από μαγαζάκι (κι όπως έχω ξαναγράψει είναι κανόνας να βρίσκονται τέτοια τους σταθμούς του τρένου ή σε κεντρικούς σταθμούς του μετρό). Καντίνες υπάρχουν στημένες συνήθως κοντά σε μεγάλα μαγαζιά αλλά στήνονται και στα διάφορα πανηγυράκια που γίνονται αραιά και πού (εδώ γελάμε).

Πάντως, μιλώντας για γερμανικό βρώμικο δεν θα πω το χάμπουργκερ που είναι αμερικάνικο και το βρίσκεις σε αλυσίδες φαστ φουντ (όπως τα μπέργκερ κιντ ή τα γνωστά και σε μας ΜακΝτόναλντς). Ούτε την πίτσα που είναι ιταλική και τη βρίσκεις και στο δρόμο εκτός απ' τις πιτσαρίες. Αλλά βέβαια ούτε το ντονέρ που είναι μεν τούρκικο αλλά το βρίσκεις παντού (κι όταν λέω παντού εννοώ σ' όλη τη Γερμανία αλλά και σ' όλη την Ευρώπη). Και δεν θέλω αντιρρήσεις πως είναι ελληνικό. Ελληνικό είναι το σουβλάκι. Που όμως οι Αθηναίοι μπλέκουν το σουβλάκι με το τυλιγμένο σε πίτα έδεσμα και παραγγέλνουν «ένα σουβλάκι με γύρο»! Κι ότι είναι σε πίτα ή σε κάτι που μοιάζει με πίτα το νομίζουν σουβλάκι. Το ντονέρ κεμπάπ (όπως είναι το πλήρες όνομά του και που είναι ο γύρος και μάλλον και οι δυο λέξεις το ίδιο περιγράφουν, αυτό που γυρίζει - λάθος, το ντονέρ γυρίζει, το κεμπάπ είναι το φτιαγμένο από κιμά, έτσι είναι το πρωτότυπο, άσχετα αν συνήθως είναι μεγάλα κομμάτια κρέατα περασμένα) το πουλάνε κατά κύριο λόγο οι Τούρκοι, σερβίρεται σε πίτα ανοιγμένη στη μέση ή σε ψωμάκι και με διάφορα λαχανικά και αν θέλεις και καυτερή σάλτσα. Ακόμα και τις σπάνιες φορές που είναι Έλληνες οι μαγαζάτορες, την ίδια παραλλαγή σερβίρουν.

Δεν θα πω ούτε για το σνίτσελ. Που προσφέρεται σε ψωμάκι αλλά έχει πολιτογραφηθεί ως αυστριακό. Πάντως, ειδικά στη Βαυαρία, συνηθίζεται αρκετά. Όπως και το μπριζολάκι (που δεν ξέρω την καταγωγή του). Δηλαδή παντσέτα ή και μπριζόλα λαιμού (μιλάμε πάντα για χοιρινό κρέας - το ντονέρ είναι από αρνί, αφού οι μουσουλμάνοι δεν τα πάνε καλά με το χοιρινό) που προσφέρεται σε ζέμελ (ψωμάκι στρογγυλό) κομμένο στη μέση.

Όμως το κατεξοχήν γερμανικό βρώμικο είναι το λουκάνικο (Wurst, στην ονομασία αυτή όμως μπλέκουν και τα σαλάμια). Σερβιρισμένο  κι αυτό σε ζέμελ συνήθως ή άλλο ψωμάκι (κι όχι σκέτο, τυλιγμένο σ' ένα λαδόχαρτο όπως το είδα στο Λονδίνο!!!). Υπάρχουν δεν ξέρω κι εγώ πόσες παραλλαγές. Κοντά και χοντρά ή μακρυά (μισό μέτρο) και λεπτά, κόκκινα ή άσπρα (που δεν ξέρω από τι φτιάχνονται - πάντως αυτά λέγονται Μονάχου), υπάρχουν και Νυρεμβέργης (μικρά και ασπρούλικα, αλλά όχι τέτοια όπως του Μονάχου που είναι μέσα πολύ ομοιόμορφα, σαν ζύμη) και Θουριγγίας. Περιέργως δεν συνηθίζονται τα Φραγκφούρτης (που κυκλοφορούν στην Ελλάδα). Ψημένα σε πλάκα ή σε κάρβουνα ή σε άλλη παραλλαγή με κέτσαπ ή μουστάρδα που μπορεί να είναι ενσωματωμένη στην τιμή ή να προσφέρεται δωρεάν αλλά και να χρεώνεται έξτρα. Πάντως, δεν συνηθίζεται το (αμερικάνικο;) χοτ ντογκ.

Σίγουρα το λουκάνικο είναι και φαγητό που θα το βρεις σε ταβέρνα. Κι ακόμα πιο σίγουρα σε μπιραρία. Σ' αυτά τα μέρη μπορεί να βρεις και την παραλλαγή όπου το λουκάνικο ή μάλλον τα λουκάνικα του Μονάχου (σερβίρονται πάντα σε ζευγάρι) προσφέρονται βρασμένα σε νερό σε ένα άσπρο μπολάκι (με το νερό). Βαυαρέζικα λουκάνικα με βαυαρέζικη μουστάρδα επέλεξε να προσομοιώσει και η εταιρία ενοικίασης αυτοκινήτων Sixt στο διαφημιστικό της στις αφίξεις του αεροδρομίου του Μονάχου, βλέπε φωτογραφία (από κινητό) στην αρχή.

Το λουκάνικο συνοδεύουν πολλές φορές πατάτες σε διάφορες εκδοχές (τηγανητές - πόμες, ψητές - μπρατ, φούρνου - όφεν και πάει λέγοντας). Αποτελούν από μόνες τους ειδική κατηγορία βρώμικου, αφού είναι προφανώς σε ξεχωριστή μερίδα, από το ίδιο κατάστημα που πουλάει λουκάνικα (περιορισμένη ποικιλία πατάτες) ή από ξεχωριστό, που πουλάει πατάτες και μόνο, σε μεγάλη ή πολλή μεγάλη γκάμα μαγειρέματος με τις δικές τους σάλτσες (κυριαρχεί η βέλγικη παραλλαγή τηγανητές με μαγιονέζα - εδώ δεν πρέπει να είχαν συνήθειο τις τηγανητές γι' αυτό και είναι γνωστές με τη γαλλική τους ονομασία - πόμες φρίτες, με όποια απ' τις δυο λέξεις να χρησιμοποιηθεί να είναι κατανοητό πως αναφερόμαστε στο συγκεκριμένο έδεσμα!) και τη δική τους δυναμική.

Αγαπημένος μεζές και το λεμπερκέζε (βαυαρέζικο) που το βρίσκεις κι αυτό σε ζέμελ. Επίσης το χοιρινό παΐδι, πιο σπάνια το αρνίσιο που όμως δεν μπορώ να πω πως με ενθουσιάζει, είναι χοντρό κομμάτι, δεν ξέρω πώς να το περιγράψω. Αλλά και κεφτέδες προσφέρονται, σε μεγάλο μέγεθος, ένα ή δυο στη μερίδα.

Για συνοδευτικά εκτός από τη μουστάρδα (η βαυαρέζικη η μουστάρδα που έλεγα παραπάνω είναι σκούρα και γλυκιά) και τις υπόλοιπες σάλτσες, και μιλώντας πάντα για το βρώμικο κι όχι για τα εστιατόρια, μπορεί να βρεις κόκκινο ή άσπρο λάχανο ή και ζεστό ξινολάχανο (τουρσί), τριμμένο άσπρο (τεράστιο) ρεπάνι, κρεμμύδι ωμό ή μαγειρεμένο και πιο σπάνια αγγουράκι τουρσί. Αγαπημένη παραλλαγή είναι το λουκάνικο με κάρυ: σε πιατάκι (χάρτινο ή πλαστικό ή κανονικό ή ακόμα και γκοφρέτα!) με κόκκινη σάλτσα με πολύ κάρυ.

Ένα άλλο (όχι τόσο συνηθισμένο) πρόχειρο φαγητό είναι το φλαμκούχεν (Flammkuchen) ή σε παραλλαγή το φλάμενμπροτ (Flammenbrot). Διαφέρουν ως προς το μέγεθος, το δεύτερο που φαίνεται στη φωτογραφία είναι πιο μικρό και με πιο πολύ ψωμί (μπροτ) ενώ το άλλο είναι και πιο μεγάλο και με ψωμί λεπτό σαν φύλλο. Και τα δυο είναι κάτι σαν πίτσα με κρεμμύδι, μπέικον και ένα είδος τυρί.

Σάντουιτς και ψάρια ψημένα. Όχι απ' την συγκεκριμένη αλυσίδα.

Ειδική περίπτωση είναι η Νόρντζεε (Nordsee - αλλά αυτό μάλλον δεν είναι "βρώμικο" αφού εδώ μιλάμε για μαγαζιά): η αλυσίδα αυτή που πουλάει και φρέσκα ψάρια πουλάει και σάντουιτς ψαρικών (δεν είναι κάτι το παράξενο· και τα κρεοπωλεία συνηθίζουν να πουλάνε σάντουιτς και μαγειρεμένα φαγητά, εδώ). Είτε ζέμελ με φιλέτο ρέγγας, είτε το εγγλέζικο φις εντ τσιπς (σε πιο λάιτ παραλλαγή). Κάποιες φορές βρίσκεται και καντίνα με ψαρικά· μόνο που τότε πουλάνε σκουμπρί ψημένο στα κάρβουνα!

Μιας όμως κι αναφέρθηκα στα σάντουιτς να σημειώσω και κάτι ακόμα που μου έκανε εντύπωση: τα σάντουιτς που πουλάνε εδώ, όπου έχω δει, είναι έτοιμα, με συγκεκριμένη σύνθεση. Τα βρίσκεις συνήθως σε φούρνους (οι περισσότεροι πουλάνε και καφέ αλλά και κάτι για πρόχειρο φαγητό πέρα απ' τα σκέτα προϊόντα ζύμης) ή σε πάγκους σε καταστήματα. Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα να υπάρχουν μπροστά κουτιά με διάφορα υλικά και ν' αποφασίζει ο πελάτης εκείνη τη στιγμή τη σύνθεση, πιο φτωχική ή πιο πλούσια ανάλογα με την πείνα και το χρήμα που διαθέτει, εδώ δεν το έχω πετύχει. Υπάρχουν σάντουιτς με διάφορα υλικά, διαλέγεις ένα ή αν πεινάς κι ένα δεύτερο ή παίρνεις κάτι πιο πολύ αν υπάρχει εκεί κοντά. Οι τιμές τους στα 2 - 3 ή στα 4€ ανάλογα την κατηγορία του μαγαζιού!

Κι ενώ σκεφτόμουνα πως δεν έχω φωτογραφίες ξεχωρισμένες και πώς να βρω, βαριόμουνα να ψάξω στα παλιά (και πού να ψάξω απ' τις τόσες χιλιάδες), προχθές πήγαμε μια εκδρομή. Το βραδάκι σταματάμε στη Φυρτ (Fürth), μια πόλη δίπλα στη Νυρεμβέργη που ακουστά την είχα πως υπάρχει, αλλά δεν είχα σταματήσει ποτέ. Μιας κι είχαμε χρόνο κάναμε μια στάση και πέσαμε πάνω σε μια ανοιξιάτικη αγορά. Σάββατο βράδυ ήτανε, δεν ξέρω τι γινόταν τη μέρα, εκείνη την ώρα μόνο κάτι καντίνες ήταν ανοιχτές και κάποια παιχνίδια (συγκρουόμενα, σκοποβολή κλπ), πελάτες δεν είχαν τίποτα (αλλά και στην πόλη που περπατήσαμε, μέσα στο κέντρο, δεν υπήρχε κίνηση καθόλου. Υπνούπολη κανονική).

Ευκαιρία λοιπόν να βγάλω κι εγώ μερικές φωτογραφίες από τα προσφερόμενα είδη. Όλες από τα ψαρικά και μετά είν' από κει. Στην πρώτη μάλιστα απ' τις από πάνω, μόλις με είδε μια απ' τις υπαλλήλους φώναξε στον άλλον να κάνει στην άκρη για να τραβήξω (γι' αυτό και το στήσιμο). Τόόόση πολλή δουλειά. Αλλά είναι ιδιαίτερο το ψήσιμο (συνήθως είναι σε πλάκα, πιο σπάνια σε κάρβουνο ή σε θερμαινόμενους κυλίνδρους) και μ' άρεσε.

Και δυο σχετικές άσχετες φωτογραφίες για το κλείσιμο. Στην πρώτη οι τουαλέτες Πανηγύρι στήθηκε, κόσμος κυκλοφορεί, έφεραν και έστησαν και τουαλέτες (όχι, δεν ήταν οι μόνες. Είχε κι άλλες παρακάτω)! Έχω να το λέω. Στην άλλη φωτογραφία, τα λουκάνικα του Γιόρμα (Yorma's). Μια αλυσίδα με λουκάνικα, σάντουιτς, καφέδες και ό,τι άλλο σχετικό που έχει μαγαζάκια στους σταθμούς. Σε εξαιρετικές τιμές (το λουκάνικο στα 2,20€ -από πέρυσι μετά την ανατίμηση 10%- όταν στις καντίνες έχει 3,50 -εκεί δεν έχουν αλλάξει οι τιμές όσον καιρό είμαι εδώ-, καφές στο χέρι 1€ κλπ).

Να κλείσω με μια απορία. Παραπάνω έγραψα Η Φυρτ. Είναι έτσι ή είναι ΤΟ Φυρτ; Ποιο είναι το σωστό άρθρο όταν αναφερόμαστε στις πόλεις άλλων χωρών; Εμένα μου έρχεται το "η" με την έννοια η πόλη τάδε. Όμως όχι μόνο από πολλούς ακούω "το" αλλά και τώρα που το σκεφτόμουνα συνειδητοποίησα ότι για τις περισσότερες (ή μήπως όλες) πόλεις που δεν έχουν εξελληνιστεί  ουδέτερες τις προφέρω (το Μόναχο ας πούμε είναι ουδέτερο αλλά είναι εξελληνισμένο, η Νυρεμβέργη θηλυκό αλλά ελληνική κι αυτή άρα τέτοια δεν παίζουν στη σύγκριση).