Βατικανό, το μουσείο

Το μουσείο του Βατικανού είναι ένα απ' τα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Έτσι, σωρός εκθέματα έχουν στοιβαχτεί κι εδώ. Γιατί χρησιμοποιώ αυτόν τον όρο; Γιατί λέω πως είναι στοιβαγμένα κι όχι πως εκτίθενται; Μα γιατί έτσι που είναι βαλμένα το ένα δίπλα στο άλλο δεν προλαβαίνεις να δεις το καθένα και να το ξεχωρίσεις απ' το διπλανό του. Είναι γενική τάση των μουσείων να μαζεύουν όσα περισσότερα μπορούν. Το είδα επανειλημμένα στα (αρκετά) μουσεία που επισκέφτηκα τα τελευταία χρόνια. (Αλήθεια, πόσα είδα αυτά τα τρία χρόνια που βρίσκομαι στη Γερμανία; Ένας χαμός. Δεν μπορώ να βρω άκρη. Κι αν δεν είχα ταξινομήσει τις φωτογραφίες, δεν θα μπορούσα να θυμηθώ πού είδα τι! Πολύ πράμα). Κι υπάρχουν μουσεία που έχουν μπόλικους χώρους για να βάλουν τα εκθέματά τους κι όσα δεν μπορούν να χωρέσουν τα κρατάνε κρυμμένα στις αποθήκες τους, ενώ άλλα απλά ψάχνουν που υπάρχει μια τρύπα να βάλουν το καινούριο τους απόκτημα. Κι αν είναι φημισμένο στριμώχνονται τ' άλλα για να έχει λίγον αέρα.

Τα αγάλματα είναι πάμπολλα. Αλλά με μια ιδιαιτερότητα: ελάχιστα είναι γυμνά. Βέβαια, όταν φτιάχτηκαν, ήταν όλα γυμνά. Όμως η σεμνοτυφία φρόντισε να τους βάλει ένα φύλλο συκής (λάθος, αμπελόφυλλο) μπροστά στα «απόκρυφα»! Πουριτανισμός σ' όλο του το μεγαλείο.

Αγάλματα, προτομές, λάρνακες, διάφορα γλυπτά απ' ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Πραγματικά ελληνικά κομμάτια (κι όχι μόνο της ελληνιστικής εποχής).

Αλλά και αιγυπτιακά. Κανένα μουσείο δεν είναι πλήρες αν δεν έχει μερικά ελληνικά και μερικά αιγυπτιακά (κι όταν λέμε μερικά, δεν το εννοούμε περιοριστικά αλλά κιμπάρικα).

Απ' όλα έχει ο μπαξές. Και ψηφιδωτά και κοσμήματα και αγγεία κι ό,τι βάλει ο νους τ' ανθρώπου.

Μια από τις στοές είναι με χάρτες της Ιταλίας. Χάρτες τρόπος του λέγειν. Πρόκειται για τεράστιες ταπισερί που καλύπτουν τους τοίχους από πάνω μέχρι κάτω. Απεικονίζουν διάφορα κομμάτια της Ιταλίας αλλά και την ίδια συγκεντρωτικά. Πρόκειται για τα παλιά βασίλεια της χερσονήσου, αυτά που υπήρχαν πριν την ενοποίηση της Ιταλίας. Έτσι, μεταξύ αυτών των περιοχών υπάρχει και η Κορσική (που σήμερα είναι τμήμα της Γαλλίας).

Εκτός απ' τους χάρτες υπάρχουν και πολλές άλλες ταπισερί που εκτίθενται εδώ, κυρίως με θρησκευτικό θέμα. Εδώ φιλοξενούνται και μερικοί διάσημοι πίνακες όπως ο παραπάνω της φιλοσοφικής σχολής της Αθήνας με το Σωκράτη στη μέση που τόσο έχει σχολιαστεί για τις συμμετρίες που έχει και παραλληλισμούς με τον διδάσκοντα Χριστό.

Στο μουσείο υπάρχει και ένα αντίγραφο απ' τον σκεπτόμενο άνθρωπο του Ροντέν . Μόνο που υπάρχουν τόσα πολλά αντίγραφα απ' αυτό το διάσημο άγαλμα και μάλιστα επίσημα αντίγραφα, αυτά που είναι αποδεκτά και που τα περισσότερα έχουν γίνει απ' το ίδιο καλούπι! Όταν το είδα στο Βατικανό, σκέφτηκα πως εδώ φιλοξενείται το συγκεκριμένο γλυπτό. Πάω αργότερα στο Λούβρο, κι εδώ το ίδιο. Έτσι το έψαξα και έμαθα πως υπάρχουν καμιά 20αριά τέτοια. Στο φυσικό δηλαδή μέγεθος, τέτοιο που να το κάνει να μοιάζει με το πρωτότυπο (δηλ. με ένα από τα πρωτότυπα αφού ο ίδιος ο Ροντέν έφτιαξε κάμποσα αντίγραφα όταν είδε πόσο πολύ άρεσε το συγκεκριμένο έργο του). Εκείνο που πολλές φορές το έχω δει, αλλά κάθε φορά με εκπλήσσει είναι η ανοχή, να το πω; αποδοχή, να το πω; που δείχνει η καθολική εκκλησία σε μοντέρνες αποδόσεις θρησκευτικών θεμάτων. Κάποτε και στην ορθόδοξη εκκλησία δεν ήταν καταδικαστέο το να ξεφύγει κάποιος από την κλασσική γραμμή. Όμως, κάποια στιγμή υπήρξε μια επιστροφή προς το Βυζάντιο και μάλιστα επιβλήθηκε ως ο μόνος αποδεκτός τρόπος. Αντίθετα τόσο οι προτεστάντες (που ίσως ήταν αναμενόμενο) όσο και οι καθολικοί αποδέχονται τις καινοτομίες (είτε στην απεικόνιση είτε στην κατασκευή των ναών). Παράδειγμα ο εσταυρωμένος της φωτογραφίας. Υπήρχαν π.χ. καμία δεκαριά εικόνες με τον άγιο Σεβαστιανό (ένας ιδιαίτερα αγαπητός άγιος για τους καθολικούς αγιογράφους) που σε όλες ήταν διαφορετικός. Το μόνο κοινό, πως το σώμα του είχε τρυπηθεί από βέλη. Μόνο που αλλού ήταν μόνο δύο κι αλλού δέκα - δεκαπέντε!

Στο μουσείο υπήρχαν για έκθεση ντουλάπια που κάποτε ήταν σε χρήση αλλά ήταν όλα ζωγραφισμένα. Εδώ και διάφορες άλλες παραστάσεις όπως το γλυπτό με την ιστορική συνάντηση του πατριάρχη Αθηναγόρα με τον πάπα Παύλο τον ΣΤ'.

Εδώ εκτίθενται και διάφορα αναμνηστικά που έχουν δοθεί κατά καιρούς στους πάπες. Στις φωτογραφίες δυο απ' τα ιδιαίτερα κατ' εμένα αναμνηστικά: στο ένα από τον πρόεδρο των ΗΠΑ μια σημαία του Βατικανού που ταξίδεψε λέει στο φεγγάρι με την αποστολή τάδε (δεν θυμάμαι) ενώ στη κάψα από πάνω υπάρχουν μερικά κομμάτια σεληνιακού εδάφους. Στην άλλη ο σταυρός που δόθηκε από τον Αθηναγόρα στη συνάντηση που λέγαμε παραπάνω!