Ευρωπαϊκοί αυτοκινητόδρομοι

Για τους αυτοκινητόδρομους λέω να γράψω σήμερα. Μερικά γενικά για τους ευρωπαϊκούς (και τις διαφορές τους από τους άλλους δρόμους). Κι από αύριο να ασχοληθώ με δρόμους σε διάφορες χώρες που επισκέφτηκα τελευταία (Ιταλία, Γαλλία). Προς το παρόν τα κοινά στοιχεία, τα ξεχωριστά έπονται. Ε, βέβαια πρέπει να γράψω και για τους γερμανικούς. Τι στο καλό. Γράμματα απ' τη Γερμανία και να μην βλογήσουμε το σπίτι μας; Αλλά πριν ξεκινήσω να λέω τι συμβαίνει με τους δρόμους να εξηγήσω τι εννοώ ως αυτοκινητόδρομους (και με μερικά τσιτάτα) για να συνεννοούμαστε σωστά.

Σύμφωνα με τον ελληνικό ΚΟΚ (=Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας κι όχι το γλυκό ούτε το κάρβουνο)
Aυτoκινητόδρoμoς: Oδός ειδικής μελέτης και κατασκευής για την κυκλoφoρία αυτoκινήτων oχημάτων και μοτοσικλετών, η oπoία δεν εξυπηρετεί τις συνoρεύoυσες με αυτήν ιδιoκτησίες και η oπoία:
α) διαθέτει, εκτός ειδικών σημείων ή πρoσωρινά, χωριστά oδoστρώματα για τις δύo κατευθύνσεις της κυκλoφoρίας, πoυ διακρίνoνται μεταξύ τoυς είτε με διαχωριστικές νησίδες είτε, κατ’ εξαίρεση, με άλλα μέσα,
β) δεν διασταυρώνεται ισόπεδα με άλλη oδό, μoνoπάτι, σιδηρoδρoμική ή τρoχιoδρoμική γραμμή και
γ) έχει χαρακτηριστεί με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων και έχει ειδική σήμανση με πινακίδες ως αυτoκινητόδρoμoς.

Συνήθως στις διάφορες χώρες χρησιμοποιείται αυτό ακριβώς το όνομα (αυτοκινητόδρομος) μεταφρασμένο βέβαια στη γλώσσα της χώρας. Για παράδειγμα στη Γερμανία έχουμε τις αούτομπαν (Autobahn), στην Ιταλία τις οτοστράντα (Autostrada), στη Γαλλία τις οτορούτ (Autoroute) και στην Αγγλία τις μότοργουέι (Motorway και διαφέρει απ' το αμερικάνικο χάιγουέι - Highway, αλλά σ' αυτούς δεν έχω οδηγήσει). Σε άλλες χώρες δεν μού 'ρχονται ονόματα, πάντως κατακανόνα χαρακτηρίζονται με το γράμμα Α (εκτός ας πούμε απ' την Ουγγαρία που είναι Μ).

Το σήμα που δείχνει πως είμαστε σε αυτοκινητόδρομο είναι το παραπάνω, μόνο που το χρώμα διαφέρει από χώρα σε χώρα. Απ' την άλλη, υπάρχει και το επόμενο που μερικές φορές μας μπερδεύει, γιατί το όνομα του δρόμου είναι η μετάφραση του αμερικάνικου χάιγουέι συνήθως εμφανίζεται με το χαρακτηρισμό Ν (αν και, πολλές φορές το Ν δείχνει και χαμηλότερης ποιότητας δρόμους):

Oδός ταχείας κυκλoφoρίας: Oδός ειδικής μελέτης και κατασκευής για την κυκλoφoρία αυτoκινήτων oχημάτων και μοτοσικλετών, η oπoία δεν εξυπηρετεί τις συνoρεύoυσες με αυτήν ιδιoκτησίες παρά μόνo με παράπλευρες βoηθητικές oδoύς και κόμβoυς και η oπoία:
α) συνδέεται μόνo με ειδικής διάταξης ισόπεδoυς ή ανισόπεδoυς κόμβoυς με τo υπόλoιπo κύριo oδικό δίκτυo,
β) δεν διασταυρώνεται ισόπεδα με άλλη oδό, μονοπάτι, σιδηρoδρoμική ή τρoχιoδρoμική γραμμή και
γ) έχει χαρακτηριστεί με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων και έχει ειδική σήμανση με πινακίδες ως oδός ταχείας κυκλoφoρίας.

Οι διάφορες χώρες έχουν διαφορετικό βαθμό ολοκλήρωσης του δικτύου των αυτοκινητοδρόμων. Οι χώρες που πρώτες προχώρησαν στην κατασκευή αυτοκινητοδρόμων (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία) σήμερα είναι σε διαδικασία αναβάθμισης ενώ αυτές που δεν έχουν ακόμα (Πολωνία, Σερβία, Βουλγαρία - για την Ελλάδα ξέρουμε) ρίχνουν μπόλικο χρήμα στην κατασκευή τους (σπρώχνουν προς την κατεύθυνση αυτή και οι αυτοκινητοβιομηχανίες). Αποτέλεσμα να υπάρχουν τακτικά μποτιλιαρίσματα, ειδικά σε ώρες που ο κόσμος πάει ή φεύγει από τη δουλειά του και κυρίως όταν ο δρόμος περνά κοντά από μεγάλες πόλεις. Είναι ένας μύθος το ότι το κυκλοφοριακό πρόβλημα είναι λυμένο στο εξωτερικό.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό των δρόμων αυτών είναι πως σε τακτές αποστάσεις (με διαφορετικά μέτρα η κάθε χώρα - στη Γερμανία και σε κάθε κρατίδιο) έχει χώρους για να μπορέσει ο οδηγός και οι επιβάτες να κάνουν ένα ξεκούρασμα, να πάνε μια τουαλέτα (δεν λέω τους χώρους αυτούς πάρκινγκ γιατί είναι κάτι πολύ διαφορετικό, πολύ παραπάνω). Σε κάποιους από τους χώρους αυτούς υπάρχουν και βενζινάδικα και καταστήματα που πουλάνε φαγητό κλπ. Σε άλλους όχι. Οι χώροι με μαγαζάκια εναλλάσσονται με αυτούς που δεν έχουν. Κάτι που λείπει απ' την Ελλάδα. Σπάνια να βρεθεί τέτοιος χώρος. Αν θες να πας τουαλέτα, τρέχεις στα χωράφια, που όμως συνήθως χωρίζονται με συρματόπλεγμα! Καλά, στην Ελβετία, ήταν κι απ' τα πρώτα ταξίδια στο εξωτερικό, πάθαμε την πλάκα μας. Μπήκαμε στην τουαλέτα και βρεθήκαμε σ' ένα χώρο, που όχι μόνο υπήρχε, όχι μόνο ήταν καθαρός (αυτονόητο) αλλά είχε και μουσική!

Στις περισσότερες χώρες διαφημίσεις δεν βλέπεις όταν οδηγείς στους αυτοκινητόδρομους. Αντίθετα υπάρχουν διάφορα παραπέτα (φυσικά ή τεχνητά) που εμποδίζουν τη ματιά να περιπλανιέται σε άλλα μέρη εκτός από το δρόμο. Αντίθετα στους άλλους δρόμους οι διαφημίσεις δεν λείπουν. Εξαίρεση η Ουγγαρία (τώρα, αν υπάρχουν κι άλλες χώρες με παρόμοιο καθεστώς και που έχω περάσει παλιότερα δεν θυμάμαι). Αλλά υπάρχει πολύ καλή πληροφόρηση για το τι γίνεται στο δρόμο, αν και αυτό ισχύει τη μέρα, τη νύχτα δεν φωτίζονται σε όλες τις χώρες. Δυστυχώς, δεν είναι κανόνας ο ηλεκτροφωτισμός των δρόμων.

Για το θέμα των διοδίων κι εδώ η πολιτική είναι εντελώς διαφορετική κατά χώρα. Η Γαλλία και η Ιταλία έχουν διόδια και μάλιστα αρκετά ακριβά, ανάλογα με τα χιλιόμετρα που διανύει κανένας σε τέτοιους δρόμους (θα τα πούμε και στα επόμενα). Η Γερμανία δεν έχει διόδια για τα αυτοκίνητα (αλλά έχει για τα φορτηγά, όπως έχει για τα φορτηγά κι η Σουηδία). Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο αλλά και γενικά στη Σκανδιναβία δεν έχουν καθόλου. Σε Ελβετία, Αυστρία, Τσεχία, Ουγγαρία, Βουλγαρία (αλλά και άλλες χώρες) δεν πληρώνονται διόδια αλλά πληρώνεται μια βινιέτα, ένα τέλος χρήσης των δρόμων ανεξάρτητα από τα χιλιόμετρα και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (από 3 μέρες μέχρι ένα χρόνο, αλλά αν το μικρότερο είναι ο χρόνος όπως π.χ. στην Ελβετία, τότε κοστίζει αρκετά αν θέλεις να κάνεις απλά μια διέλευση). Διόδια υπάρχουν και έκτακτα, π.χ. γιατί περνάς ένα τούνελ ή μια γέφυρα, όπως στο τούνελ του Μπρόζεν στην Αυστρία, που όταν πάω από Μόναχο για Ιταλία πληρώνω 8€ τη βινιέτα για τα 100χλμ που θα χρησιμοποιήσω και άλλα 8€ για το τούνελ που περνάω ή στη Νορβηγία ή στη γέφυρα της Νορμανδίας στη Γαλλία. Διόδια ανάλογα με τα χιλιόμετρα ή περίπου υπάρχουν και στην Πολωνία, στη Σερβία και στην ΠΓΔΜ (μιλώντας για τις χώρες που έχω περάσει).

Οι δρόμοι ξεχωρίζουν συνήθως από τους αριθμούς τους. Σ' αντίθεση με την Ελλάδα που τους έχουμε δώσει ονόματα (Αττική, Εγνατία, Ιονία κλπ) ή χρησιμοποιούμε την αρχή και το τέλος (π.χ, Αθηνών Λαμίας, ονομάζοντας τους αυτοκινητόδρομους «Εθνικές Οδούς»). Έτσι ο 1 (ή Α1) είναι ο αυτοκινητόδρομος Ρώμη - Μιλάνο στην Ιταλία ή ο 9 ο Μόναχο - Βερολίνο κλπ. Αριθμούς έχουν και οι υπόλοιποι δρόμοι (στη Γερμανία ακόμα και οι δρόμοι μέσα στις πόλεις που μπορούν να οδηγήσουν προς ή από την πόλη).

Εν τω μεταξύ υπάρχει και άλλη μια ενιαία ευρωπαϊκή αρίθμηση. Όλοι οι δρόμοι έχουν έναν αριθμό που αρχίζει με το γράμμα Ε και ένα (διψήφιο;) νούμερο. Το πρόβλημα είναι πως η αρίθμηση αυτή δεν βοηθάει σε τίποτα (κατά τη γνώμη μου) μιας και ο ίδιος αριθμός χρησιμοποιείται για τη διαδρομή απ' τη μια μεριά στην άλλη διασχίζοντας χώρες και αλλάζοντας ποιότητα χωρίς να αλλάζει σε κάτι το νούμερο. Π.χ. ο Ε25 ξεκινάει από ένα λιμάνι της Ολλανδίας και καταλήγει στο Παλέρμο της Σικελίας. Μα η Σικελία είναι νησί. Ε, και; Ο Ε25 περιλαμβάνει και διαδρομές με φέριμποτ. Ξεκινάει στα δρόμος κατηγορίας Ν, αλλάζει σε Α για πολλά χιλιόμετρα μέχρι τη Γένοβα με μικρά κομμάτια Ν, περνάει με το φέρι στη Μπαστιά της Κορσική την οποία διασχίζει σαν Ν από κει στη Σαρδηνία μέχρι το Κάλιαρι και με άλλο φέρι στο Παλέρμο. Σίγουρα, αν θες να κάνεις αυτή τη διαδρομή θα βόλευε να ακολουθείς συνέχεια τον Ε25. Επειδή όμως δεν ξέρω πόσοι είν' αυτοί που κάνουν αυτήν ακριβώς τη διαδρομή και κατά πόσο ακόμα κι αυτοί δεν προτιμούν να εντάξουν κι άλλα κομμάτια αυτοκινητόδρομου, δύσχρηστο το βλέπω.