Νταχάου, το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης

Μάλιστα. Μετά από την πόλη, να αναφερθώ και σ' αυτό που έκανε το όνομά της γνωστό ανά τον κόσμο. Ήδη από την αλλαγή στον τονισμό γίνεται κατανοητό πως μιλάμε για το στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου (Konzentrationslager Dachau ή αλλιώς το KZ-Gedenkstaette Dachau) που λειτούργησε εδώ δίπλα ήδη από το 1933, λίγο μετά την επικράτηση του Ναζισμού, μέχρι τις 29 Απριλίου του 1945 όταν οι σύμμαχοι απελευθέρωσαν όσους κρατούμενους είχαν επιβιώσει. Σήμερα ο χώρος λειτουργεί σαν ένας τόπος μνήμης για τις επόμενες γενιές. Το στρατόπεδο "φιλοξένησε" κατά το διάστημα λειτουργίας του πάνω από 200.000 κρατούμενους, στην αρχή Γερμανούς αντιστασιακούς, αργότερα προστέθηκαν Ρομά, ομοφυλόφιλοι, Μάρτυρες του Ιεχωβά, Εβραίοι και στο τέλος ό,τι περίσσευε όχι μόνο από τη Γερμανία αλλά και από τις κατακτημένες χώρες. Από δω πέρασαν και περίπου 1000 Έλληνες, ανάμεσά τους ο τότε γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης. Το μεγαλύτερο μέρος των κρατουμένων χρησιμοποιήθηκε ως εργατικό δυναμικό στις γύρω βιομηχανίες (όπως π.χ. στη BMW). Και όταν οι κρατούμενοι έφταναν στο στρατόπεδο αντίκριζαν αυτό το σύνθημα στην πόρτα που διάβαιναν: "Η εργασία απελευθερώνει" (Arbeit macht frei). Ένα σύνθημα που χρησιμοποιήθηκε και σε άλλα στρατόπεδα.

Σήμερα, στο σχετικό χώρο, λίγα πράγματα υπάρχουν. Σχεδόν όλα, έχουν στηθεί μετά το 1965 όταν αποφασίστηκε ο χώρος να διατηρηθεί και να μετατραπεί σε τόπο θύμησης. Τότε στήθηκε και το μνημείο για τα θύματα που άφησαν την τελευταία τους πνοή εδώ. Βέβαια, μέχρι το 1965, δεν ήταν σε αχρηστία. Χρησιμοποιήθηκε απ' τη Βαυαρική κυβέρνηση για να στεγαστούν Γερμανοί πρόσφυγες από τις γύρω χώρες, οι εθνοτικές εκκαθαρίσεις δεν έγιναν μόνο στα Βαλκάνια. Έτσι σήμερα υπάρχουν κάποια από τα αρχικά κτίρια του στρατοπέδου. Υπάρχει η κεντρική πύλη και το αρχηγείο των SS καθώς και οι περιφράξεις. Οι θάλαμοι είχαν καταρρεύσει. Τα κρεματόρια ήταν υπό κατάρρευση. Κάποια πράγματα αναστηλώθηκαν, κάποια ξαναφτιάχτηκαν έτσι ώστε όποιος επισκέπτεται το χώρο να μπορεί να πάρει μια ιδέα τις συνέβαινε τότε. Από τους 32 θαλάμους που υπήρχαν, σήμερα υπάρχουν οι δυο πρώτοι ενώ απ' τους υπόλοιπους μόνο οι βάσεις που δείχνουν πού βρίσκονταν.

Η κεντρική πύλη με τις εγκαταστάσεις των στρατιωτών από πάνω και το κεντρικό φυλάκιο. Τα φυλάκια ήταν τοποθετημένα έτσι που από το κάθε ένα ο σκοπός μπορούσε να πυροβολήσει "αποτελεσματικά" όποιον προσπαθούσε να δραπετεύσει. Οι κρατούμενοι επιτρεπόταν να κυκλοφορούν μόνο στην περιοχή που ήταν σκεπασμένη με χαλίκι. Γύρω γύρω υπήρχε μια ζώνη με γρασίδι, ήταν η ζώνη απαγόρευσης. Όποιος πάταγε το χορτάρι ήξερε πως θα πυροβοληθεί. Αν τη γλίτωνε, μετά απ' αυτό υπήρχαν τα (ηλεκτροφόρα) συρματοπλέγματα και κατόπιν ο τείχος ενώ απ' έξω είχε ένα χαντάκι με νερό. Έτσι η δυνατότητα απόδρασης ήταν πολύ περιορισμένη.

Το εσωτερικό των θαλάμων. Οι θάλαμοι ήταν φτιαγμένοι για 200 -250 άτομα, οπότε δεν είναι παράξενο που έμεναν σ' αυτούς οι διπλοί, τριπλοί ή προς το τέλος μέχρι 2.000. Τα κρεβάτια, το ένα πάνω στο άλλο, υπάρχουν τρεις εκδόσεις, όσο πέρναγε ο καιρός, τόσο μειωνόταν ο χώρος που είχε ο κάθε κρατούμενος. Στο μουσείο υπάρχει και μια αυθεντική στολή που φορούσαν οι κρατούμενοι καθώς και διάφορα από τα προσωπικά είδη.

Το κτίριο διαχείρισης έχει διαμορφωθεί σήμερα ως μουσείο, αίθουσα προβολών, βιβλιοθήκη και αρχείο. Με αρκετό φωτογραφικό (κυρίως) υλικό αλλά και με πληροφορίες στα Γερμανικά και στα Αγγλικά. Μπροστά δεσπόζει το μνημείο των θυμάτων με την επιγραφή "Ποτέ ξανά" σε διάφορες γλώσσες.

Μέσα στο μουσείο η αναφορά για τους Έλληνες κρατούμενους, ενώ έξω απ' αυτό στην περιοχή των κρεματορίων βρίσκεται το μνημείο του άγνωστου κρατούμενου "Για να τιμήσει τους νεκρούς, Για να θυμίζει στους ζωντανούς". Εδώ πιο δίπλα υπάρχουν και θρησκευτικά μνημεία, ας πούμε ναοί. Ένας Ρώσικος, ένας Καθολικός, ένας των Ευαγγελικών, ένα μνημείο των Εβραίων.

Τα νέα κρεματόρια. Εδώ, σ' αντίθεση με το Άουσβιτς, το κτίριο είναι όπως ήταν τότε. Η είσοδος ήταν από αριστερά. Εκεί υποχρεώνονταν οι εισερχόμενοι να γδυθούν. Τους έλεγαν πως πρόκειται για απολύμανση. Άφηναν λοιπόν τα ρούχα τους να απολυμανθούν και έμπαιναν στο επόμενο τμήμα που από την κορυφή υπήρχαν κάτι σαν ντουζιέρες. Η πόρτα έκλεινε κι αναλάμβανε το Zyclon τα υπόλοιπα. Υπήρχαν θυρίδες επιθεώρησης, ότι το έργο είχε ολοκληρωθεί, οπότε άνοιγαν οι πόρτες για τον αερισμό του χώρου και τα πτώματα μεταφέρονταν δίπλα να πάρουν σειρά στους φούρνους. Οι καινούριοι ήταν τέσσερις, αλλά ήταν διπλοί. Έπαιρναν δυο ο καθένας με τη μία. Τις στάχτες τις έθαβαν από πίσω.

Τα παλιά κρεματόρια ήταν δυο. Όταν όμως αυξήθηκε η παραγωγή δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα κι έτσι προέκυψε η ανάγκη για επέκταση. Και να σκεφτεί κανείς πως το Νταχάου δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης. Τους ήθελαν τους κρατούμενους, για να δουλεύουν. Αλλά όταν απ' την καλοπέραση δεν μπορούσαν να είναι άλλο χρήσιμοι κι έπρεπε να εξοικονομηθεί χώρος για τους ερχόμενους, τι να γίνει, οι άρρωστοι και αδύναμοι "απομακρύνονταν" με τρόπο!

Για κλείσιμο θα προτείνω μια αφήγηση που βρήκα καθώς έψαχνα κάποια απ' τα στοιχεία που ήθελα για το σημερινό θέμα: http://8848m.wordpress.com/2007/04/01/daxaou/