Γράμματα από τη Γερμανία: Άουσβιτς

Στο Άουσβιτς βρέθηκα τον προηγούμενο μήνα, στα πλαίσια μιας εκδρομής στην Πολωνία: Βαρσοβία - Κρακοβία. Και δεν μπορώ να πω πως θα ήταν ολοκληρωμένη χωρίς μια επίσκεψη - προσκύνημα στο στρατόπεδο του Άουσβιτς, που βρίσκεται πολύ κοντά στην Κρακοβία (γύρω στα 60 χλμ, στο δρόμο για τη Γερμανία). Και η παρουσίαση γίνεται σήμερα, αρκετά πριν την υπόλοιπη Πολωνία, για να είναι κοντά με το αντίστοιχο χθεσινό του Νταχάου. Για αρχή μια αεροφωτογραφία του Άουσβιτς, που δείχνει τα δυο τμήματα του στρατοπέδου, το πρώτο στο κάτω μέρος είναι το αρχικό στρατόπεδο, γνωστό ως Άουσβιτς Ι ενώ στο πάνω μέρος φαίνεται το συμπληρωματικό κομμάτι που φτιάχτηκε, το Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου. Για να γίνει καλύτερα κατανοητή η κλίμακα, η απόσταση μεταξύ τους είναι περίπου 2 χιλιόμετρα και κάτι. Πριν προχωρήσω να σημειώσω πως αν κάποιος θέλει να το βρει στο χάρτη, ναι μεν το γκουγκλ το αναγνωρίζει και το εντοπίζει, όμως το επίσημο όνομα σήμερα είναι Οσβίετσιμ (Oświęcim). Άουσβιτς είναι το γερμανικό όνομα του χωριού.

Το παρκάρισμα γενικά είναι πρόβλημα στην Πολωνία. Και σε διάφορα αξιοθέατα δίπλα έχουν φτιαχτεί υπαίθρια πάρκινγκ που συναγωνίζονται σκληρά στο ποιος θα πάρει τον πελάτη. Με κράχτες στο δρόμο, μου θύμισαν τα Βλάχικα στη Βάρη. Πάντως, για την πληρωμή κόβεται απόδειξη επί τόπου.

Βέβαια, υπήρχε κι ένα τρίτο τμήμα, το Άουσβιτς ΙΙΙ (Μόνοβιτς), που ήταν όμως κυρίως στρατόπεδο εργασίας ενώ τα δυο πρώτα τμήματα ήταν καθαρά στρατόπεδα εξόντωσης. Και πάλι τα μεγέθη είναι πολύ διαφορετικά για τα δύο. Συνήθως οι επισκέπτες συρρέουν στο πρώτο. Κι εμείς εκεί κατευθυνθήκαμε στην αρχή. Εκεί βρίσκεται το μουσείο κι εκεί οι ξεναγήσεις στους χώρους του στρατοπέδου είναι οργανωμένες, με εισιτήριο, σε τακτά χρονικά διαστήματα και με συγκεκριμένη διάρκεια. Επειδή δεν είχαμε τον απαιτούμενο χρόνο μετακινηθήκαμε στο Μπίρκεναου, το οποίο ήταν τεράστιο σε έκταση αλλά και σε καταστροφικότητα. Για σύγκριση, στο Άουσβιτς Ι εξοντώθηκαν "μόνο" 70.000 άνθρωποι ενώ στο Μπίρκεναου ξεπέρασαν αρκετά το εκατομμύριο. Και στην πραγματικότητα αυτό έρχεται στο νου μας όταν ακούμε για Άουσβιτς (γι' αυτό και στον τίτλο δεν έχω βάλει καμιά διευκρίνηση. Το θεωρώ αυτονόητο πως είναι γνωστή η εξίσωση: Άουσβιτς = στρατόπεδο συγκέντρωσης - εξόντωσης). Άσχετα αν οι φωτογραφίες που συνήθως βλέπουμε είναι από το Άουσβιτς Ι που ήταν και το αρχικό και στο οποίο υπήρχε η κεντρική διοίκηση.

Η είσοδος του μουσείου και μια φωτογραφία του Άουσβιτς Ι, παρμένη απ' τα κάγκελα. Δεν αποφασίσαμε όπως είπα να προχωρήσουμε πιο μέσα και φύγαμε για Μπίρκεναου

Στο Μπίρκεναου. Εσωτερική περίφραξη που διαχώριζε το στρατόπεδο σε υποτμήματα. Διπλή σειρά σύρματα, προφανώς ηλεκτροφόρα, και σε αρκετό ύψος. Συνολικά 700 κρατούμενοι προσπάθησαν να αποδράσουν όλοι κι όλοι και κι απ' αυτούς μόνο οι 300 τα κατάφεραν.

Ο μακρύς εσωτερικός δρόμος που βάδιζαν οι κρατούμενοι με την άφιξή τους, μέχρι να φτάσουν στο τμήμα της κατηγορίας τους: Αλλού οι άνδρες, αλλού οι γυναίκες, αλλού οι Εβραίοι, αλλού οι Τσιγγάνοι, αλλού οι Πολωνοί, οι ποινικοί κλπ.

Μια εσωτερική σκοπιά, απ' τις λίγες που έχουν μείνει κι ένα απ' τα βαγόνια της εποχής. Πόσους να έχει μεταφέρει αυτό;

Εσωτερικές πύλες που οδηγούσαν στους θαλάμους που έμενα οι κρατούμενοι. Όλο το στρατόπεδο είναι ένα απέραντο μουσείο με κατατοπιστικές πινακίδες του τι βρισκόταν σε κάθε μέρος. Το κτίριο με τις πολλές καμινάδες ας πούμε, ήταν μαγειρεία του τομέα.

Εσωτερικό θαλάμου διαβίωσης. Ένας από τα λίγους που μπορείς να δεις μέσα. Υπάρχουν ακόμα τα κρεβάτια των κρατούμενων και η σόμπα που ζέσταινε (όσο μπορούσε) το χώρο. Από πάνω διακρίνεται ακόμα η επιγραφή "Sei Ruihg!": Ησυχία.

Εδώ τα κρεματόρια δεν βρίσκονται στη θέση τους. Μόνο σε φωτογραφίες μπορείς να δεις πώς ήταν τότε. Σήμερα υπάρχουν μόνο τα ερείπιά τους. Συμβολικό; Δεν ξέρω. Στο χώρο υπάρχουν επίσης χωριστά μνημεία από τις χώρες που είχαν μεγάλο αριθμό θυμάτων αλλά και τον τρόπο να φτιάξουν ένα μνημείο εδώ. Οι λάκκοι πίσω από το μνημείο δεν είναι τυχαία εκεί. Υπήρχαν για να δέχονται τη στάχτη από τα διπλανά κρεματόρια.

Φωτογραφίες της εξωτερικής και της εσωτερική άποψη των κρεματορίων απ' την εποχή που ακόμα έστεκαν στη θέση τους.

Χάρτης του στρατοπέδου (εμείς περπατήσαμε από το Α μέχρι το Μ) στον οποίο είναι σημειωμένα τα διάφορα τμήματα. Στην άλλη φωτογραφία φαίνεται το υποτμήμα ΙΙ, στο οποίο δεν έχουν μείνει θάλαμοι, αλλά μόνο οι καμινάδες απ' τις θερμάστρες που δείχνουν τη θέση τους.

Το κεντρικό μνημείο του στρατοπέδου. Αριστερά και δεξιά υπάρχει το ίδιο κείμενο μνήμης σε διάφορες γλώσσες, μεταξύ τους και τα Ελληνικά.

Άποψη του κεντρικού δρόμου και της κεντρικής σιδηροδρομικής γραμμής που φτιάχτηκε για να διευκολύνει τη μεταφορά των κρατουμένων. Είναι τραβηγμένη από το τέρμα, εκεί που βρίσκεται το κεντρικό μνημείο.

Μέχρι εδώ οι φωτογραφίες ήταν αυτές που τράβηξα εγώ. Επειδή ήθελα να υπάρχει και η εμβληματική φωτογραφία της εισόδου του στρατοπέδου με την επιγραφή "Arbeit macht frei" που έγραφα χτες, προσέφυγα στο αρχείο της κόρης μου. Η Ειρήνη είχε επισκεφτεί την Πολωνία το 2007 στα πλαίσια ανταλλαγών με το σχολείο της. Εκείνη βασικά τράβαγε βίντεο, αλλά μάζεψε κάποιες φωτογραφίες απ' τους συμμαθητές της. Ιδού λοιπόν η είσοδος με την περίφημη επιγραφή (η οποία κλάπηκε πριν μερικά χρόνια από αμετανόητους νεοναζί) και μια άποψη του εσωτερικού του Άουσβιτς Ι.